Kulturmiljøet
Bispestova er del av den vedtaksfreda prestegarden i Lavik, Høyanger kommune, i Vestland fylke. Prestegarden vart freda i 1992 og består av to bygningar: hovudbustaden og bispestova.
Som følgje av dei store vannskadane som vart oppdaga i 2011, og behovet for å avdekke skadeomfanget, har ein funne mykje ny kunnskap om stova. Opphavleg har dette vore ei stor sperrestove frå 1700-talet, som vart bygd om til lemstove truleg i 1804 (inskripsjon i bjelkelag på lemmen).
Bispestova stod ved sida av hovudbygningen på prestegarden i Lavik, fram til den vart tatt ut av bruk og flytt ned til elva på prestegarden i år 1935-36. Stova fekk då ny bruk som skulehus i ein periode. Seinare vart stova nytta som ein bustad for ein familie fram til slutten av 1970-talet. Etter dette stod stova lenge utan bruk, og til nedfalls før fylkeskommunen kom inn i biletet i 2011.
Sjå meir informasjon om tiltaket i biletehjulet under
Eksempelet Bispestova i Lavik
- Bispestova i Lavik, Høyanger kommune er eit godt eksempel på korleis ein kan istandsette og tilbakeføre ein bygning som inngår i eit vedtaksfreda anlegg. Freda i år 1992.
- Bispestova stod ubrukt i mange år før vannskadane vart oppdaga i 2011. Då vart ei venneforening danna for Bispestova, og dei har bidrege med mykje dugnad i istandsettingsarbeidet. No er det ei som driftar bygninga.
- For meir informasjon om tiltaket og kulturmiljøet: ta kontakt med Vestland Fylkeskommune, ved Arlen Bidne, eller med Bjarne Hellebø ved Venneforeninga til Lavik Bispestove.
Hovudutfordringa ved Bispestova
Det som var hovudutfordringa ved istandsettingsprosjektet ved Bispestova i Lavik, var fyrst og fremst å berge bygninga. Vannskadane i øvre del av huset gjorde det ekstra omfattande å sette i stand bygninga.
Tak over tak-system og dugnadsånd
Då dei store taklekkasjane vart oppdaga i 2011, vart det sett i gang eit større prosjekt for å sette i stand stova. Det vart skipa ei venneforeining av den gamle bispestova, og fylkeskommunen bidrog med råd og rettleiing i heile prosessen. Eit kompetent handverkslag vart engasjert av venneforeininga. Istandsetjinga har gått over fleire år. Venneforeininga har drive dugnadsarbeid som eiga bidrag inn i prosjektet. Det har vore eit godt samspel mellom alle partar i heile prosessen.
Tapet av opphavlege materialar var diverre stort. Heile takkonstruksjonen måtte bytast ut, grunna store lekkasjar over lang tid. Delar av øvre omfar med tømmer har vore byta ut, men resten av tømmerkassa vart berga etter lang tids uttørking med tak over tak-system.
I bilete ser ein at delar av takdekket er bytta ut med nyare materialar for betre bevaring av stova.
Interiøret i Bispestova
Interiøret har truleg også vore oppdatert rundt år 1804, med klassisismen som førebilete. Arkitekt Johan Lindstrøm målte opp stova i 1921, og vi ser at stova har vore korta inn drygt 2 meter etter ei flytting kring 1936. Denne delen har vore i stavverk, og har ikkje råka tømmerkonstruksjonen.
Her ser ein bilete av korleis interiøret er sett i stand og tilbakeført.
